Tym wpisem rozpoczynam cykl poświęcony niemieckim formalnościom związanym z krótkimi i długotrwałymi okresami chorób. Jeśli zastanawiasz się, czym jest Arbeitsunfähigkeit, Entgeltfortzahlung, Krankengeld, Übergangsgeld, Verletztengeld, Blockfrist, Aussteuerung aus der Krankenkasse, berufliche Wiedereingliederung – zapraszam do lektury.

Dziś o regułach dotyczących wypłat świadczeń za czas niezdolności do pracy w Niemczech. Temat ważny zwłaszcza dla osób dłużej niezdolnych do pracy, pozbawionych przez chorobę możliwości samodzielnego utrzymania się. Do cierpienia związanego z chorobą dołączają się wówczas lęki egzystencjalne i całkiem przyziemne pytania o to, jak opłacić czynsz i prąd, zapewnić sobie i bliskim żywność, zwiększają cierpienie i spędzają sen z powiek.  

Z tego wpisu dowiesz się między innymi:

• Czym różni się Krankmeldung (bycie chorym) od bycia niezdolnym do pracy (Arbeitsunfähigkeit),
• Jakie świadczenia przysługują ci w czasie choroby,  
• Czy Minijobber również przysługują świadczenia,
• Ile wynosi zasiłek chorobowy Krankengeld,
• Jak długo można otrzymywać zasiłek chorobowy.

Krankmeldung ist nicht gleich Arbeitsunfähigkeitsbescheinigung

Na początku ważne rozróżnienie, z którym spotkasz się jako pracownik w Niemczech. Bycie chorym nie wiąże się zawsze z koniecznością dostarczenia zwolnienia lekarskiego. W wielu firmach obowiązuje zasada, że przy chorobie trwającej do trzech dni możesz zgłosić się chorym/ą bez przedłożenia zwolnienia (Krankmeldung). Może się zdarzyć, że masz migrenę, zatrucie żołądkowe itd. i liczysz się z tym, że po jednym lub dwóch dniach wrócisz do pracy. W takiej sytuacji informujesz przełożonych, że z uwagi na stan zdrowia nie możesz w danym dniu przyjść do pracy. Wystarczy krótkie: Es tut mir leid, ich muss mich für heute krankmelden. Ich rufe nochmal am Nachmittag an und sage dann Bescheid, ob es mir besser geht. Pracodawca nie ma prawa dopytywać o dokładną przyczynę, co nie wyklucza, że możesz poinformować o tym, co ci dolega. W zależności od twojego stanu zdrowia możesz po południu tego samego dnia zameldować się chorym na kolejny dzień lub poinformować, że czujesz się lepiej.   Najpóźniej jednak od czwartego dnia choroby potrzebujesz już zwolnienia lekarskiego Arbeitsunfähigkeitsbescheinigung, zwanego w Niemczech AU. Oczywiście, jeśli już pierwszego dnia potrzebujesz pomocy lekarza, zgłoś się do niego. Dostaniesz wówczas już od pierwszego dnia choroby zwolnienie lekarskie, o czym powiadomisz pracodawcę (Ich war beim Arzt und wurde krankgeschrieben bis…).

Pamiętaj jednak, że każdy pracodawca ma prawo wymagać zwolnienia lekarskiego od pierwszego dnia choroby. Wówczas od początku potrzebujesz AU. Dlatego dopytaj w miejscu pracy o obowiązujące reguły dotyczące zachowania się w razie choroby, przede wszystkim kiedy i kogo należy poinformować o byciu chorym, kiedy o powrocie do pracy, w jakim terminie należy dostarczyć AU. Już zdrowy rozsądek podpowiada jak najszybsze powiadomienie, najlepiej telefonicznie. W niektórych firmach dopuszczalne jest przesłanie wiadomości przez WhatsUp lub mailowo, niektóre wymagają kontaktu telefonicznego. Doradzam kontakt tuż po rozpoczęciu dnia pracy lub zmiany u twojego pracodawcy, tak aby możliwe było uwzględnienie twojej nieobecności w planie dnia. Pomijając zdrowy rozsądek pamiętaj o prawnych konsekwencjach nieinformowania o chorobie lub niedostarczenia wymaganego AU: dzień choroby może zostać uznany za nieusprawiedliwiony lub też możesz otrzymać upomnienie (Abmahnung). Podobnie informacje o powrocie do pracy należy przekazać z zachowaniem wymaganych u twojego pracodawcy terminów. Zależy ci przecież na dobrych relacjach w miejscu pracy.  

Krótko o formalnościach dotyczących samego zwolnienia

Lekarz wystawia zawsze trzy egzemplarze twojego zwolnienia: dla pracodawcy, dla kasy chorych i dla ciebie. Egzemplarz dla pracodawcy pozbawiony jest części o powodzie twojej niezdolności do pracy, czyli o twojej chorobie. Raz jeszcze podkreślę: pracodawca nie może wymagać od ciebie informacji o chorobie, są to tzw. wrażliwe dane medyczne. Wyjątkiem są choroby zakaźne i tzw. meldepflichtig, które należy zgłosić do niemieckiego sanepidu (Gesundheitsamt). Pracodawcę interesować będzie, kiedy najprawdopodobniej wrócisz do pracy. W sytuacji, gdy z góry przewidywalna jest dłuższa terapia i rekonwalescencja (na skutek operacji, wypadku, diagnozy nowotworowej), poinformuj o tym.

Teraz jeszcze o terminowym dostarczaniu zwolnienia lekarskiego. Ubezpieczeni w gesetzliche Krankenkasse (publicznej kasie chorych) podlegają nowej regulacji, zgodnie z którą zarówno pracodawca jak też kasa chorych otrzymają twoje AU elektronicznie. Co nie zwalnia cię z obowiązku jak najwcześniejszego powiadomienia pracodawcy o twojej niezdolności do pracy. Pamiętaj również, że ty otrzymasz druk zwolnienia w formie papierowej do akt własnych. Koniecznie przechowuj zwolnienia lekarskie we własnym archiwum! Osoby ubezpieczone prywatnie dostają nadal AU w formie papierowej i muszą same przekazać egzemplarz pracodawcy i kasie chorych. Chcesz dowiedzieć się więcej o różnicach między gesetzliche und private Krankversicherung? Zajrzyj do mojego przewodnika.

Na jakie świadczenia możesz liczyć w czasie choroby?

Entgeltfortzahlung

Przez pierwsze sześć tygodni twojej choroby otrzymujesz od pracodawcy twoje stałe wynagrodzenie w pełnej wysokości. Jest to Entgeltfortzahlung. Regulacja ta dotyczy także osób zatrudnionych na umowę typu Minijob.

Przypadek szczególny: osoby w pierwszych czterech tygodniach nowej umowy o pracę nie otrzymają wynagrodzenia od nowego pracodawcy. Przy czym cztery tygodnie to nie jest miesiąc kalendarzowy, który czasami ma 31 dni:-)

Jeśli właśnie podpisałaś nową umowę o pracę i zachorowałaś podczas pierwszych czterech tygodni, otrzymasz, zamiast normalnego wynagrodzenia od swojego pracodawcy, zasiłek chorobowy od kasy chorych (niestety niższy niż pensja). O zasiłku chorobowym piszę dalej. Przykład: zaczynasz pracę 1 września. 22 września idziesz na zwolnienie, które trwa do 8 października. W tym przykładzie otrzymasz za okres 22 do 28 września jedynie Krankengeld od kasy chorych, za okres od 29 września do 8 października Entgeltfortzahlung, czyli wynagrodzenie od twojego nowego pracodawcy. W opisanej sytuacji potrzebujesz obowiązkowo zwolnienia lekarskiego (Arbeitsunfähigkeitsbescheinigung) już od pierwszego dnia choroby! W przeciwnym razie kasa chorych nie wypłaci ci zasiłku za okres nieudokumentowany zwolnieniem.

Krankengeld, Verletztengeld

Wrócę teraz do standardowej sytuacji osoby długotrwale chorej, która przez pierwsze 6 tygodni (42 dni kalendarzowe) choroby otrzymuje od pracodawcy wynagrodzenie, tzw. Entgeltfortzahlung w pełnej wysokości. Począwszy od 7 tygodnia choroby, czyli 43 dnia, możesz otrzymywać Krankengeld czyli zasiłek chorobowy od kasy chorych. Ważne: aby nadal mieć finansowe zabezpieczenie, musisz wcześniej złożyć wniosek w twojej kasie chorych. Zazwyczaj pracodawca lub sama kasa chorych przypomni ci o konieczności złożenia wniosku.

Osoby z prywatnym ubezpieczeniem zdrowotnym otrzymują Krankengeld tylko pod warunkiem zawarcia od początku dodatkowego doubezpieczenia. Minijobber nie mają, niestety, żadnego prawa do otrzymania Krankengeld.

Wyjątkiem jest zawsze AU na skutek wypadku przy pracy. Wówczas wypłaty tzw. Verletztengeld przejmuje gesetzliche Unfallkasse.  

Übergangsgeld

Dla dopełnienia obrazu całości piszę o jeszcze jednej formie zabezpieczenia chorych przebywających na rehabilitacji w klinikach specjalistycznych. Pobyt w klinikach trwa standardowo trzy do pięciu tygodni. Bez względu na to, czy decydujesz się na niemiecką Reha z własnej inicjatywy czy z konieczności, otrzymasz za okres pobytu w klinice tzw. Übergangsgeld wypłacany przez ubezpieczenie rentowe (Rentenversicherung). O Reha dowiesz się więcej z kolejnego wpisu z tego cyklu. Wysokość Übergangsgeld jest niższa niż Krankengeld, jest on również wypłacany po czasie potrzebnym na opracowanie dokumentacji. Czyli musisz uzbroić się w cierpliwość…

Jak wysoki jest Krankengeld?

O wysokości twojego zasiłku chorobowego poinformuje cię twoja kasa chorych w osobnej decyzji. Obowiązuje zasada: 70 procent średnich dochodów brutto, nie więcej jednak niż 90 procent dochodów netto. Warto również wiedzieć, że decyzja określa wysokość Krankengeld za dzień kalendarzowy. Liczba dni zwolnienia mnożona jest przez stawkę dzienną Krankengeld i w ten sposób uzyskiwana jest kwota do wypłat.

W tym miejscu jeszcze ważna uwaga: niektóre firmy, zwłaszcza w sektorze publicznym, dopłacają pracownikom (przez okres dwóch do trzech miesięcy) różnicę pomiędzy Krankengeld a twoim wynagrodzeniem do wysokości średniego wynagrodzenia. Podkreślę: nie jest to standardowe rozwiązanie, ale wiele firm je stosuje.   

Ciągłość zwolnienia

Jeśli masz nieszczęście bycia długotrwale chorym, zwróć uwagę na ciągłość zwolnienia. Pomiędzy zwolnieniami nie możesz mieć przerw, ponieważ nie otrzymasz wówczas zasiłku za dni bez zwolnienia! Dlatego zapamiętuj, kiedy kończy się zwolnienie i kontaktuj się następnego dnia z prowadzącym cię lekarzem. Jeśli twoje zwolnienie kończy się w piątek, możliwe jest wystawienie w poniedziałek następnego tygodnia kolejnego zwolnienia wstecznie od soboty (tzw. rückwirkende Krankschreibung). Jeśli twoje zwolnienie kończy się we wtorek, a ty zgłosisz się do lekarza w piątek, ryzykujesz utratę zasiłku chorobowego za środę i czwartek. Dlatego: zarządzaj dobrze terminami, w razie potrzeby poproś w rozmowie telefonicznej o wystawienie nowego AU, które ktoś z bliskich odbierze dwa dni później.      

Przykrą niespodzianką dla wielu chorych jest nieregularny wpływ zasiłku chorobowego. Niestety, nie wpływa on na konto bankowe regularnie jak pensja. Przygotuj się na nieregularne wypłaty Krankengeld, zależnie od cyklu i długości zwolnień lekarskich. Z tego powodu wielu chorych wpada w finansowe kłopoty. Z jednej strony utrata około 30 procent stałych dochodów, z drugiej nieregularne przelewy zaburzają płynność finansową chorych nie dysponujących oszczędnościami lub bez sieci bliskich. Warto w takiej sytuacji sprawdzić, czy nie przysługuje dopłata do kosztów mieszkania (Wohngeld). Dla pełni informacji: wspomniany powyżej Verletztengeld wynosi 80 procent zarobków brutto.

Jak długo możesz otrzymywać zasiłek chorobowy (Krankengeld)?

Ogólnikowa informacja do znalezienia na stronach kas chorych i innych: Krankengeld otrzymujesz do 78 tygodni. Po 78 tygodniach zwolnienia nie przysługują ci żadne świadczenia z kasy chorych. Mało tego: kasa chorych dokonuje tzw. Aussteuerung. Dostępne są inne rozwiązania zabezpieczenia finansowego, o czym następnym razem.

Ważniejsze na tym etapie jest określenie, co zaliczane jest do 78 tygodni przysługiwania Krankengeld. Wiele osób myśli błędnie, że countdown dla 78 tygodni rozpoczyna się od pierwszego dnia zasiłku chorobowego. Tymczasem już od pierwszego dnia choroby rozpoczyna się odliczanie maksymalnych 78 tygodni, to znaczy, że okres 6 tygodni wypłaty przez pracodawcę Entgeltfortzahlung skraca okres wypłat Krankengeld. Podobnie pobyt w klinice, kiedy przysługuje ci Übergangsgeld, również zaliczany jest do 78 tygodni.

Jest to bardzo istotne rozróżnienie! 78 tygodni to czas bycia chorym, a nie stricte czas otrzymywania zasiłku chorobowego (Krankengeld)!

W przypadku pacjenta korzystającego przez 4 tygodnie z rehabilitacji, maksymalny okres pobierania Krankengeld wynosi 78 tygodni minus 6 pierwszych tygodni Entgeltfortzahlung i minus 4 tygodnie Übergangsgeld, czyli tak naprawdę 68 tygodni.

Czym jest Blockfrist?

Zwolnienie może trwać maksymalnie 78 tygodni w okresie 3 lat od pierwszego dnia choroby. W Niemczech obowiązuje tzw. Blockfrist, czyli czas, w którym sumowane są zwolnienia lekarskie z tytułu jednej choroby. Nie muszą to być zwolnienia ciągłe. Nawet dłuższe przerwy pomiędzy zwolnieniami, kiedy chory wraca do pracy i ponownie melduje się chory, nie przerywają odliczania 78 tygoni. Przykład: pierwszy dzień zwolnienia to 25 lutego 2021 roku. Trzyletni Blockfrist trwa do 25 lutego 2024 roku. To znaczy, że jeśli w tym trzyletnim okresie chory przekroczy łącznie 78 tygodni z AU, traci prawo do zasiłku chorobowego i w życie wchodzi Aussteuerung.

Zastanawiasz się, co dzieje się w przypadku wystąpienia innego, wymagającego długotrwałego zwolnienia, schorzenia? W takiej sytuacji rozpoczyna się nowy trzyletni Blockfrist i odliczanie 78 tygodni dla nowego schorzenia rozpoczyna się od zera. Może się bowiem zdarzyć, że np. ktoś ze schorzeniem nowotworowym w ostatnim roku trzyletniego Blockfrist z tytułu pierwszej diagnozy, musi zgłosić się na operację i leczenie z powodu nowego urazu ortopedycznego. Zwolnienia z nowej podstawy mają własny bieg 78 tygodni w obowiązującym dla nich, nowym trzyletnim okresie.     

Pamiętaj również, że:

 

• Kasy chorych interesują się długotrwale chorymi i podejmują z nimi kontakt telefoniczny. Nierzadko żądają dodatkowej dokumentacji w celu stwierdzenia, czy chorzy kiedykolwiek mogą wrócić do pracy lub też konieczne jest w poszczególnych przypadkach złożenie wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy.
• Zwolnienie lekarskie nie chroni przed wypowiedzeniem umowy o pracę! Taką ochronę daje np. złożenie wniosku o Schwerbehinderung.

Na dziś to tyle. Z kolejnych wpisów z cyklu dowiesz się m.in.

 

• Co robić, gdy tracisz po 78 tygodniach choroby prawo do zasiłku,
• Kiedy otrzymasz zasiłek dla bezrobotnych mimo bycia chorym,
• Czym jest Wiedereingliederung,  
• Jak uchronić się przed zwolnieniem w czasie choroby (Schwerbehindertenstatus).

Z serca życzę Ci zdrowia oraz powodzenia i sił w zmaganiach z codziennością migracyjnego życia!

Serdecznie zapraszam Cię na stronę mojej poradni dla migrantów Sternau Beratung.

Uważasz ten wpis za wartościowy? Proszę o polubienie strony Facebook Sternau Beratung Grenzenlos.

Bieżące i dodatkowe informacje możesz otrzymywać po zaabonowaniu mojego bezpłatnego Newslettera.

Tekst: Julita Sternau, Foto: Pixabay